W Dziale Archeologii znajduje się ponad 21 tysięcy sztuk i zespołów zabytków. Najliczniejszą grupę stanowią zbiory wczesno i późnośredniowieczne. Drugie miejsce pod względem ilości zajmują zabytki z epoki brązu, w dalszej części: neolitu, paleolitu oraz nieliczne eksponaty z okresu lateńskiego i rzymskiego.
Dział oprócz badań terenowych prowadzi prace zabezpieczające, konserwatorskie, zleca wykonanie specjalistycznych analiz i ekspertyz (antropologicznych, dendrochronologicznych, metaloznawczych, bronioznawczych, numizmatycznych, egiptologicznych, botanicznych, zoologicznych i ichtiologicznych) oraz opracowuje naukowo zabytki. Działalność wystawiennicza skupia się na organizowaniu wielu wystaw czasowych oraz stałych. Aktualnie prezentowane są wystawy stałe: „Odkrycia w kościele ss. dominikanek”, „W domu Ozyrysa” oraz „Pradzieje ziemi raciborskiej”. W najbliższym czasie planowane jest przygotowanie nowej wystawy stałej dotyczącej średniowiecznego Raciborza.